Czym jest neuroplastyczność mózgu i jak ją wspierać?

Czym jest neuropolastyczność mózgu?

Neuroplastyczność mózgu to niezwykła zdolność tego organu do zmiany swojej struktury i funkcji w odpowiedzi na doświadczenia, zdobywanie nowych umiejętności i pamięć. Wyobraź sobie mózg jako plastyczną masę, która nieustannie się przekształca. To właśnie dzięki neuroplastyczności, możemy np. uczyć się nowych rzeczy, tworzyć nowe wspomnienia, a nawet regenerować po urazach lub traumatycznych doświadczeniach.

Lekarz neurolog

Neurony, czyli komórki nerwowe, tworzą między sobą połączenia zwane synapsami. Kiedy np. uczymy się czegoś nowego, tworzą się nowe synapsy, a istniejące ulegają wzmocnieniu. Połączenia synaptyczne mogą się wzmacniać lub osłabiać w zależności od tego, jak często są wykorzystywane. Nawet w sytuacji, w której np. jakaś część mózgu ulegnie uszkodzeniu, inne obszary mogą przejąć jej funkcje.

Dlaczego neuroplastyczność mózgu jest ważna?

Neuroplastyczność mózgu umożliwia nam adaptację do zmieniającego się świata, uczenie się nowych rzeczy i po prostu rozwój. To właśnie dzięki neuroplastyczności mózgu, możemy m.in.:

• Uczyć się nowych rzeczy: każda nowa umiejętność, którą nabywamy, to efekt tworzenia nowych połączeń między neuronami w naszym mózgu.
• Adaptować się do zmian: gdy napotykamy nowe sytuacje lub doświadczamy zmian, nasz mózg potrafi się przeorganizować, aby sprostać nowym wyzwaniom.
• Rehabilitować się po urazie: po urazach mózgu, inne obszary mogą przejąć funkcje uszkodzonych części, dzięki czemu możliwe jest częściowe odzyskanie utraconych umiejętności.
• Rozwiązywać problemy: neuroplastyczność pozwala nam na kreatywne myślenie i znajdowanie nowych rozwiązań dla problemów/sytuacji.

Jakie negatywne czynniki mogą wpływać na problemy z neuroplastycznością?

Istnieje szereg negatywnych czynników, które mogą ograniczać lub zaburzać prawidłową neuroplastyczność naszego mózgu. Należą do nich m.in.:

• wiek,
• predyspozycje genetyczne,
• choroby neurodegeneracyjne, takie jak Alzheimer czy Parkison,
• depresja,
• chroniczny stres,
• zaburzenia snu,
• uzależnienia (np. od alkoholu, nikotyny),
• zła i niezbilansowana dieta,
• zaburzenia hormonalne,
• brak aktywności fizycznej,
• brak odpowiedniej i regularnej stymulacji umysłowej.

Jak można wspierać neuroplastyczność mózgu?

Wspieranie neuroplastyczności wymaga regularnych działań, które stymulują mózg na różne sposoby. Kluczowe jest utrzymanie zdrowego stylu życia, w tym zdrowej diety, aktywności fizycznej, odpowiedniej ilości snu oraz regularnej stymulacji umysłowej i emocjonalnej.

Działania, które mogą wspomóc neuroplastyczność mózgu to m.in.:

• Regularna aktywność fizyczna: regularne ćwiczenia aerobowe (bieganie, pływanie, jazda na rowerze) korzystnie wpływają na wydzielanie substancji chemicznych, takich jak np. hormon wzrostu i neurotroficznych, które wspierają plastyczność neuronalną mózgu.
• Stymulacja umysłowa: szlaki neuronalne są wzmacniane poprzez intensywne ćwiczenia umysłowe, takie jak nauka języków obcych czy rozwiązywanie skomplikowanych zadań. Pozytywnie wpływa również nauka gry na jakimś instrumencie.
• Zdrowa dieta: bogata w kwasy tłuszczowe omega-3, antyoksydanty, witaminy z grupy B (zwłaszcza B6, B9 i B12) oraz minerały, takie jak magnez.
• Odpowiednia ilość snu: sen jest kluczowy dla konsolidacji pamięci i regeneracji mózgu. W trakcie snu mózg przetwarza informacje zdobyte w ciągu dnia i utrwala nowe połączenia synaptyczne.
• Redukcja stresu np. poprzez ćwiczenia oddechowe, techniki relaksacyjne, medytację czy aktywność fizyczną.
• Unikanie używek: zarówno alkohol, jak i nikotyna mogą bezpośrednio uszkadzać neurony, a długotrwałe spożywanie alkoholu i palenie papierosów może nawet prowadzić do zmian w strukturze mózgu, takich jak zmniejszenie objętości niektórych obszarów lub pojawienie się nowych połączeń neuronalnych.