Alergiczne zapalenie zatok: przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest alergiczne zapalenie zatok?

Alergiczne zapalenie zatok jest chorobą, którą wywołuje czynnik alergiczny. Długotrwale działanie alergenu wywołuje stan zapalny błon śluzowych nosa i gardła, powoduje pogorszenie drożności nosa i zablokowanie tuneli zatok. A to z kolei tworzy sprzyjające warunki dla szerzenia się procesów zapalnych w zatokach.

Problemy natury alergicznej związane z zatokami można podzielić na całoroczne i sezonowe. W przypadku tych pierwszych, alergiczne zapalenie zatok wywołują czynniki powszechnie występujące w środowisku, takie jak roztocza, pleśń, sierść zwierząt czy też alergie pokarmowe. Sezonowe alergeny to na przykład pyłki traw, drzew, chwastów oraz zarodniki grzybów (pleśniowych – Alternaria, Cladosporium, drożdżopodobnych – Candida albicans).

Co istotne, alergiczne zapalenie zatok w odróżnieniu od np. wirusowego zapalenia zatok może trwać nawet kilka miesięcy. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z okresowym czy przewlekłym rodzajem dolegliwości. Wyróżnia się okresowe zapalenie zatok (trwające mniej niż 4 tygodnie) oraz alergiczny przewlekły nieżyt nosa (trwający więcej niż 4 tygodnie).

Jakie są objawy alergicznego zapalenia zatok? 

Objawy zarówno okresowej, jak i całorocznej postaci alergicznego zapalenia zatok są podobne. W przypadku przewlekłego nieżytu nosa (czyli trwającego powyżej 4 tygodni) ujawniają się jednak w mniejszym nasileniu. 

Do głównych symptomów alergicznego zapalenia zatok zaliczamy m.in:

• świąd nosa,
• częste kichanie, 
• łzawiące, zaczerwienione oczy,
• bezbarwna wydzielina z nosa, 
• czasami utrata węchu i/lub smaku,
• przewlekły lub nawracający katar,
• uczucie ucisku u nasady nosa (mocniej odczuwane przy pochylaniu się),
• możliwy ból głowy, a także zatok szczękowych,
• uczucie zatkanego nosa, bez wydostającej się wydzieliny przy jego oczyszczaniu.

Leczenie alergicznego zapalenia zatok

Pierwszym krokiem powinna być konsultacja lekarska u laryngologa i alergologa, podczas której specjaliści postawią właściwą diagnozę i wdrożą odpowiednie leczenie. W diagnostyce choroby pomocne jest ustalenie związku z innymi procesami alergicznymi (np. współwystępowanie atopowego zapalenia skóry), potwierdzenie lub wykluczenie alergii u rodziców oraz przeprowadzenie testów alergicznych. Czasami lekarz zleca także wykonanie badania cytologicznego wymazu z nosa – zazwyczaj, kiedy nie jest pewny, czy dolegliwość ma podłoże alergiczne, bakteryjne czy wirusowe. 

Najskuteczniejszą formą leczenia alergicznego zapalenia zatok jest oczywiście unikanie kontaktu z alergenem. Niestety w wielu przypadkach nie da się wyeliminować wszystkich czynników drażniących z otoczenia. Wówczas lekarz wdraża farmakoterapię i w pierwszej kolejności przepisuje leki przeciwuczuleniowe, które blokują działanie histaminy. Ich zadaniem jest zmniejszanie objawów, takich jak m.in. świąd okolic nosa i gardła, kichanie, wyciek wydzieliny z nosa. 

Jeżeli lekarstwa przeciwhistaminowe nie działają, specjalista może zlecić przyjmowanie glikokortykosteroidów wykazujących silne właściwości przeciwzapalne. Dodatkowo podczas farmakoterapii pacjent może stosować preparaty pielęgnacyjne, które nawilżą i odżywią błonę śluzową nosa, i przyśpieszają jej regenerację. 

Alergiczne zapalenie zatok – leczenie operacyjne 

Zdarza się, że mimo kilkumiesięcznej kuracji, wdrożone metody nie przynoszą efektów, a objawy nie ustępują. Dobrym rozwiązaniem może okazać się operacja, która udrożni ujście chorych zatok. Zabieg polega na wprowadzeniu do jamy nosowej fiberoskopu, który rozszerza kompleksy ujściowo-przewodowe oraz usuwa zalegającą w nich wydzielinę. 

Warto wiedzieć, że tego typu zabieg jest jednak ostatecznością i stosuje się go tylko w sytuacji, gdy wszelkie inne metody leczenia zawodzą. Operacja zalecana jest szczególnie wtedy, gdy alergiczne zapalenie zatok rozwinie się w postać wtórną bakteryjnego zapalenia zatok lub nieleczona choroba przyniesie inne powikłania, np. w postaci polipów nosa.