Choroby siatkówki oka – jak je leczyć?

Czym jest siatkówka oka? 

W siatkówce oka znajdują się miliony światłoczułych komórek odbierających bodźce świetlne, które następnie za pomocą nerwu wzrokowego przekazywane są do mózgu, gdzie powstaje obraz. Błyski, zakrzywienie obrazu lub czarne plamki o różnym kształcie w polu widzenia mogą być objawami nieprawidłowego funkcjonowania siatkówki.

Jakie są rodzaje chorób siatkówki oka? 

Istnieje wiele chorób, przez które możemy mieć problemy z siatkówką oka. Dlatego istotna jest zarówno właściwa profilaktyka, jak i wdrożenie szybkiego leczenia w razie pojawienia się nawet najmniejszych objawów mogących wskazywać na nieprawidłowości narządu wzroku. Do najczęstszych chorób siatkówki należą: zwyrodnienie plamki żółtej związanej z wiekiem (czyli AMD), retinopatia cukrzycowa, cukrzycowy obrzęk plamki (czyli DME), odwarstwienie siatkówki, niedrożność naczyń żylnych siatkówki, zmiany zwyrodnieniowe obwodu siatkówki, błona przedplamkowa, otwór w plamce.

Zwyrodnienie plamki żółtej AMD 

Zwyrodnienie plamki żółtej AMD to postępująca choroba oczu, która dotyczy centralnego obszaru siatkówki. AMD objawia się m.in. stopniowym pogorszeniem ostrości wzroku, pogorszeniem widzenia w nocy, falowaniem linii prostych i pojawieniem się plam w polu widzenia. Zwyrodnienie plamki żółtej prowadzi do zniszczenia fotoreceptorów siatkówki. Wyróżniamy jej postać suchą i wysiękową (mokrą). Przyczyny AMD nie są do końca potwierdzone, ale istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz zaawansowany wiek. 

Cukrzycowy obrzęk plamki żółtej DME

Cukrzycowy obrzęk plamki żółtej DME to choroba związana z uszkodzeniem naczyń krwionośnych siatkówki oka, która pojawia się w przebiegu cukrzycy. Często traktowana jest jako kolejne stadium retinopatii cukrzycowej – podwyższony poziom glukozy we krwi uszkadza drobne naczynia krwionośne w oku. Wówczas naczynia zaczynają „przeciekać”, co może doprowadzić do obrzęku siatkówki. Cukrzycowy obrzęk plamki jest najczęstszą przyczyną pogorszenia ostrości wzroku  w przebiegu retinopatii cukrzycowej.

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa to powikłanie cukrzycy. Chorobę powoduje podwyższony poziom cukru we krwi, który wpływa destrukcyjnie na naczynia krwionośne w oku. Objawy retinopatii cukrzycowej mogą obejmować pogorszenie widzenia, rozmycie obrazu, plamy w polu widzenia, zmiany w postrzeganiu kolorów czy też utratę ostrości wzroku.

Retinopatia nadciśnieniowa

Niekontrolowane podwyższone ciśnienie krwi tętniczej może powodować uszkodzenia naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Wówczas mówimy o retinopatii nadciśnieniowej. Uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki mogą prowadzić do krwotoków, obrzęku siatkówki i zaburzeń widzenia. Objawami retinopatii nadciśnieniowej są najczęściej zmiany w widzeniu, które polegają na rozmywaniu się obrazu, braku jego ostrości. Mogą pojawić się też plamki lub linie w polu widzenia. 

Odwarstwienie siatkówki 

Kolejną chorobą siatkówki jest tzw. odwarstwienie siatkówki, czyli odłączenie się siatkówki od naczyniówki oka. Jest to bardzo poważna choroba, która może doprowadzić do ślepoty, dlatego wymaga szybkiej interwencji lekarza okulisty i zabiegu witrektomii w trybie pilnym. Jednym z charakterystycznych pierwszych symptomów jest wystąpienie błysków przed okiem oraz ciemnej kurtyny w polu widzenia. Na chorobę tę szczególnie narażone są osoby z dużą krótkowzrocznością, osoby starsze lub osoby mające stany po urazach oka lub po zabiegach wewnątrzgałkowych.

Jak diagnozuje się choroby siatkówki? 

Najważniejszą kwestią przy leczeniu chorób siatkówki oka jest diagnostyka, która nie tylko prowadzi do wykrycia choroby, ale pozwala też określić jej rodzaj i stan zaawansowania. Podstawowym badaniem jest badanie przez lekarza okulistę w lampie szczelinowej dna oka. W diagnostyce chorób siatkówki najczęściej wykorzystuje się badanie optycznej koherentnej tomografii komputerowej (OCT), które pozwala na obrazowanie wszystkich warstw siatkówki i poznanie przyczyny choroby.   

W diagnostyce chorób siatkówki wykonuje się również angiografię fluoresceinową (angio-OCT), która pozwala na zbadanie stanu naczyń krwionośnych w tylnym odcinku oka, za pomocą środka kontrastowego. Badanie wykonuje się w przypadku podejrzenia u Pacjenta chorób siatkówki, które wiążą się ze zmianami zachodzącymi w jej naczyniach, jak: retinopatia cukrzycowa, zwyrodnienie plamki żółtej oraz zakrzepy i zatory naczyń siatkówki. Badanie angio-OCT wykonuje się także w diagnostyce AMD, DME lub zmian naczyniowych, wtedy nie ma konieczności podawania kontrastu. 

Jak leczy się choroby siatkówki oka? 

Nowoczesna aparatura diagnostyczna i operacyjna oraz doskonałe techniki chirurgiczne pozwalają obecnie leczyć wiele chorób oczu we wczesnych stadiach. Oprócz terapii farmakologicznej, leczenie chorób siatkówki wykorzystuje: 

• Iniekcje doszklistkowe – czyli zastrzyki do komory ciała szklistego, które polegają na podaniu do wnętrza gałki ocznej preparatów leczniczych anty-VEGF. Podany do ciała szklistego preparat hamuje aktywację receptorów VEGF (VEGF to czynnik wzrostu nieprawidłowych naczyń krwionośnych) z powodu występującego u pacjenta obrzęku plamki. Taki zastrzyk jest podawany przy znieczuleniu miejscowym. Iniekcje doszklistkowe stosuje się w przypadku chorób siatkówki, których przyczyną jest np. obrzęk plamki spowodowany cukrzycą lub AMD (zwyrodnienie plamki związane z wiekiem). 
• Laseroterapia – czyli zabieg wykonywany przy pomocy promienia laserowego, który ma właściwości koagulujące w stosunku do tkanek. Dzięki temu w miejscu ogniskowania światła lasera powstają trwałe zrosty siatkówki i nabłonka barwnikowego oraz naczyniówki. Terapię laserową stosuje się w leczeniu licznych schorzeń siatkówki, jak: retinopatia cukrzycowa, zmiany zakrzepowe żył siatkówki, zatorowe tętnic, degeneracja w obwodowych częściach siatkówki, np. w krótkowzroczności wysokiej. 
• Witrektomia – czyli mikrochirurgiczny zabieg przeprowadzany w chorobach siatkówki oraz ciała szklistego. Polega na usunięciu ciała szklistego z gałki ocznej i operacji uszkodzonych struktur siatkówki, na przykład zamknięcie otworu w plamce, usunięcie błony nasiatkówkowej, przyłożenie odwarstwionej siatkówki. Zabieg witrektomii stosuje się m.in. w przypadku odwarstwienia siatkówki, otworów w plamce i w błonach przedsiatkówkowych, a także przy urazach gałki ocznej czy krwotokach do komory ciała szklistego.

W Centrum Lekarskim ALFA w Skoczowie w Oddziale Okulistyki zajmujemy się diagnostyką i leczeniem schorzeń siatkówki. W zależności od stopnia zawansowania choroby, stosujemy techniki zachowawcze lub zabiegowe – iniekcje doszklistkowe anty-VEGF oraz zabiegi witrektomii. Okulista Bielsko