Zakażenia układu moczowego: przyczyny, objawy i leczenie

Stany zapalne układu moczowego są bardzo zróżnicowane pod względem objawów i przyczyn. Od łagodnych infekcji bakteryjnych po poważne schorzenia, takie jak zapalenie nerek, mogą mieć różne nasilenie i przebieg. Czynniki ryzyka obejmują m.in. płeć żeńską, wiek, obecność innych chorób oraz stosowanie niektórych leków. 

Infekcji układu moczowego nie należy bagatelizować, ponieważ mogą prowadzić do poważnych powikłań. Dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie i odpowiednie leczenie. Leczenie zakażeń układu moczowego zależy od zdiagnozowanej przyczyny dolegliwości, stopnia nasilenia objawów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Urolog

Czym jest zakażenie układu moczowego?

Układ moczowy odpowiada za produkcję i wydalanie moczu. Mocz jest produkowany przez nerki, z których spływa moczowodami do znajdującego się w dole brzucha pęcherza moczowego. Zakażenie może dotyczyć dowolnej części układu. W 95% przypadków bakterie dostają się do układu moczowego przez cewkę moczową i zaczynają się namnażać, powodując stan zapalny. Rzadziej przy współistniejących innych poważnych schorzeniach bakterie mogą być przeniesione do układu moczowego z innych narządów, z krwią lub limfą.

Jakie są przyczyny zakażeń układu moczowego?

• Bakterie – najczęściej pochodzące z jelita grubego. Na zakażenie tą drogą narażone są szczególnie kobiety, ze względu na krótszą cewkę moczową i bliskość otworu cewki moczowej do odbytu. Najczęściej spotykanymi bakteriami powodującymi chorobę są pałeczki jelitowe (Escherichia coli stanowi około 70-80%) oraz gronkowiec.
• Pozabakteryjne zakażenia układu moczowego, których przyczyną mogą być zaburzenia w przepływie moczu, wady anatomiczne, choroby przewlekłe i leki immunosupresyjne. Wyróżnia się m.in.: śródmiąższowe zapalenia nerek, polekowe, popromienne i śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie przewlekłe stercza u mężczyzn, grupę śródmiąższowych zapaleń nerek, zapalenia pęcherza moczowego polekowe, popromienne i śródmiąższowe.

Objawy zakażenia układu moczowego

Objawy zakażenia układu moczowego różnią się w zależności od lokalizacji infekcji i nasilenia. Od całkowitego braku dolegliwości, przez łagodne dolegliwości, po poważne infekcje z gorączką i dreszczami.

Najczęściej występującymi objawami zakażenia dróg moczowych jest:

• parcie na mocz – częste oddawanie moczu, nawet niewielkich ilości,
• ból podczas oddawania moczu – czucie pieczenia lub kłucia,
• krew w moczu – może pojawić się jako różowe zabarwienie moczu,
• ból w podbrzuszu – szczególnie nad spojeniem łonowym,
• gorączka – często towarzyszy bardziej nasilonym infekcjom,
• ogólne osłabienie – uczucie zmęczenia, brak apetytu.

Leczenie zakażeń układu moczowego

Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego

Przewlekłe zapalenie diagnozuje się, gdy objawy utrzymują się przez co najmniej 2 tygodnie lub gdy występują nawroty infekcji co najmniej dwa razy w miesiącu przez okres 6 miesięcy. Ze względu na anatomiczną budowę dróg moczowych, kobiety są bardziej narażone na tego rodzaju schorzenia. Przewlekłe zapalenie może mieć charakter pierwotny, rozwijający się stopniowo lub być następstwem często powtarzających się ostrych zakażeń. 

Przewlekłe zapalenie pęcherza prowadzi do zmian w jego wyściółce, która traci swoje właściwości ochronne, staje się bardziej przepuszczalna i podatna na uszkodzenia. Dodatkowo zmienia się skład moczu oraz jego pH, co sprzyja rozwojowi bakterii i utrzymywaniu się stanu zapalnego. 

Zakażenia układu moczowego – diagnostyka

Najistotniejszym elementem diagnostyki zakażeń układu moczowego ostrych, jak i przewlekłych są badania mikrobiologiczne moczu, które pozwalają wykryć obecność bakterii, poziom krwinek czerwonych i białych oraz inne nieprawidłowości. Ich celem jest wyizolowanie drobnoustroju z pobranego materiału, analiza mikroskopowa osadu pobranego materiału oraz lokalizacja patogenu w układzie moczowym.

Zakażenia układu moczowego – profilaktyka 

Zdrowy organizm dysponuje szeregiem mechanizmów obronnych, które utrudniają rozwój bakterii. Należą do nich: kwaśne środowisko moczu, bariera śluzowa w drogach moczowych, wydzielanie do moczu przeciwciał odpornościowych i mechanizm opróżniania pęcherza. Niektóre z naszych zachowań mogą jednak podrażniać cewkę moczową i ułatwiać wnikanie bakterii, należą do nich: podcieranie się od tyłu do przodu, stosowanie drażniących środków higienicznych lub długotrwałe stosowanie cewników. Dlatego, aby zapobiec zakażeniom układu moczowego pamiętaj, aby:

• pić dużo wody – co najmniej 2 litry dziennie, aby przepłukiwać układ moczowy,
• oddawać mocz regularnie – zawsze wtedy, gdy czujesz taką potrzebę,
• podcierać się prawidłowo – zawsze od przodu do tyłu,
• dbać o higienę intymną – stosuj delikatne środki myjące,
• opróżniać pęcherz moczowy i dbać o higienę cewki moczowej po stosunku płciowym.

Zakażenia układu moczowego – leczenie 

Dolegliwość urologiczną, jaką jest zakażenie układu moczowego, leczy urolog lub ginekolog (mający doświadczenie w leczeniu chorób uroginekologicznych). Leczenie zakażeń układu moczowego zależy od zdiagnozowanej przyczyny dolegliwości, stopnia nasilenia objawów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. 

W pierwszej kolejności warto wyeliminować odwracalne przyczyny choroby: sprawdzić nawyki toaletowe pacjenta oraz stale przyjmowane leki. Podstawą leczenia farmakologicznego jest antybiotykoterapia. Oprócz leczenia przeciwbakteryjnego stosuje się również leczenie objawowe. W zależności od potrzeby lekarz zleca przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które łagodzą objawy, takie jak ból, pieczenie podczas oddawania moczu i częste parcie.