Odwarstwienie siatkówki – objawy, diagnostyka, leczenie

Okulista Skoczów 

Odwarstwienie siatkówki – czym jest? 

Siatkówka to część oka, dzięki której po prostu widzimy. W procesie widzenia odpowiada za rejestrowanie obrazów i przekazywanie ich do mózgu za pośrednictwem nerwu wzrokowego. Składa się z wielu warstw komórek, w tym m.in. fotoreceptorów, które reagują na światło i umożliwiają nam poprawne widzenie.

Odwarstwieniem siatkówki nazywamy stan, w którym siatkówka oka oddziela się od jej naturalnego miejsca, czyli od naczyniówki – części oka odpowiedzialnej m.in za dostarczanie składników odżywczych. Do odwarstwienia dochodzi na poziomie nabłonka barwnikowego – jednej z warstw siatkówki. 

Początkowo choroba może ograniczać się jedynie do lokalnego obszaru siatkówki, z czasem jednak postępuje i może prowadzić do jej całkowitego odwarstwienia. Co istotne, nieleczone odwarstwienie siatkówki może być przyczyną nieodwracalnej utraty wzroku! Odwarstwienie siatkówki może być procesem wtórnym, powstałym w wyniku np. stanu zapalnego oka lub procesem pierwotnym, gdy do odklejenia siatkówki dochodzi po wytworzeniu się otworu lub przedarcia w siatkówce. 

Podstawowa klasyfikacja wyróżnia dwa rodzaje odwarstwienia siatkówki: 

• Przedarciowe odwarstwienie siatkówki występuje na skutek przerwania siatkówki, płyn z ciała szklistego przedostaje się do obszaru podsiatkówkowego, co powoduje odwarstwienie siatkówki. Ten rodzaj odklejenia siatkówki może występować u pacjentów po urazach i współistnieje z przedarciami siatkówki oraz ostrym tylnym oderwaniem ciała szklistego. 
• Nieprzedarciowe odwarstwienie siatkówki może być trakcyjne lub wysiękowe. W pierwszym przypadku trakcyjne odwarstwienie siatkówki powstaje, gdy sensoryczny fragment siatkówki jest oddzielany od nabłonka barwnikowego siatkówki na skutek skurczu błony szklistkowo-siatkówkowej. Może występować np. z powodu ostrego zapalenia wewnątrzgałkowego lub uszkodzenia tylnego odcinka oka. W przypadku wysiękowego odwarstwienia siatkówki charakterystyczne jest przedostanie się płynu naczyniówki do przestrzeni podsiatkówkowej. Ten rodzaj odwarstwienia może być spowodowany obecnością guzów lub zapalenia np. tylnego odcinka błony naczyniowej 
   

Jakie są przyczyny odwarstwienia siatkówki?  

Przyczyny odwarstwienia siatkówki mogą być różne, w zależności od tego, czy doszło do odwarstwienia siatkówki przedarciowego czy nieprzedarciowego trakcyjnego lub wysiękowego. Schorzenie może być skutkiem urazów oka lub głowy, nieleczonej cukrzycy, guzów nowotworowych czy wysięku zapalanego. 

W szczególności narażone są osoby zmagające się z dużą krótkowzrocznością i zmianami zwyrodnieniowymi siatkówki obwodowej. Odwarstwienie siatkówki może dotyczyć również chorujących na cukrzycę lub atopowe zapalenie skóry (AZS) i osób, które doświadczyły odwarstwienia siatkówki w drugim oku lub gdy choroba występowała w rodzinie. Niekiedy odwarstwienie siatkówki może wystąpić również u pacjentów, którzy są po zabiegu usunięcia zaćmy – jako efekt dużego wysiłku fizycznego podejmowanego w okresie rekonwalescencji po zabiegu.

Jednym z czynników ryzyka wystąpienia odwarstwienia siatkówki jest także wiek, ponieważ z biegiem lat zmienia się naturalna struktura naszej siatkówki i ulega osłabieniu. W grupie ryzyka znajdują się w szczególności osoby po 40. roku życia. 
 

Jakie są objawy odwarstwienia siatkówki?  

Jednym z charakterystycznych wczesnych symptomów jest występowanie błysków lub mroczków, inaczej nazywanych fototopsjami. Ponadto może pojawić się obniżona ostrość wzroku, a także niekiedy wrażenie poruszania się podczas ruchów oka obiektów, które przypominają swoim wyglądem pajęczynki lub liczne czarne i czerwone kropki.

Objawy, które w szczególności mogą wskazywać na odwarstwienie siatkówki, to ubytki w polu widzenia i tzw. ciemna kurtyna przed okiem, która z czasem będzie się rozrastać. Całkowite zlekceważenie objawów odklejenia siatkówki może doprowadzić do utraty wzroku. 

Diagnostyka odwarstwienia siatkówki 

Oprócz objawów podmiotowych (zauważalnych przez pacjenta), mogą wystąpić tzw. objawy przedmiotowe, które może wykryć jedynie lekarz okulista podczas rutynowego badania okulistycznego. Są to przykładowo takie symptomy, jak: 

• przedarcie siatkówki, czyli pojawienie się na powierzchni pęcherza czerwonego otworu, 
• nierówny i szarobiały pęcherz uniesionej siatkówki znajdujący się na dnie oka, 
• obecność w ciele szklistym rozproszonych barwników.

Podstawowym badaniem diagnostycznym w kierunku odwarstwienia siatkówki jest badanie dna oka w lampie szczelinowej oraz USG gałki ocznej, w szczególności w projekcji B. Ten typ badania umożliwia m.in. szczegółową ocenę ciała szklistego oraz siatkówki, soczewki czy struktur gałki ocznej. Dzięki czemu okulista może stwierdzić obecność mętów w ciele szklistym, zmian zwyrodnieniowych siatkówki, przedarć/ otworów siatkówki , trakcji szklistkowo-siatkówkowych czy samego odwarstwienia siatkówki. 

Leczenie odwarstwienia siatkówki 

Metody leczenia odwarstwienia siatkówki zależą od odmiany choroby oraz stopnia zaawansowania. W zaawansowanym stadium schorzenia jedyną skuteczną metodą leczenia jest zabieg witrektomii w trybie pilnym. Jest to mikrochirurgiczny zabieg przeprowadzany w chorobach siatkówki oraz ciała szklistego. 

Leczenie operacyjne odwarstwienia siatkówki polega na usunięciu ciała szklistego z gałki ocznej i naprawy uszkodzonych struktur siatkówki, laseroterapii siatkówki oraz  przyłożenie odwarstwionej siatkówki. Witrektomia jest często zabiegiem ostatniej szansy na poprawę widzenia – operację przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym (pozagałkowe wstrzyknięcie środka znieczulającego). W trakcie zabiegu witrektomii usuwa się ciało szkliste, a następnie w jego miejsce wprowadza się mieszaninę gazów lub olej silikonowy, mający na celu przyłożenie siatkówki w poprzednie – prawidłowe – miejsce.

Zabieg witrektomii w Centrum Lekarskim ALFA

Zabieg witrektomii ma na celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania siatkówki oka oraz poprawę jej naturalnych funkcji. W Centrum Lekarskim ALFA w Skoczowie w Oddziale Okulistyki zajmujemy się diagnostyką i leczeniem schorzeń siatkówki, w tym wykonujemy zabiegi witrektomii. 
 

Poradnia Okulistyczna Skoczów