Pajączki naczyniowe na nogach – czy trzeba je leczyć?

Choć same w sobie nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia, mogą być sygnałem osłabienia naczyń żylnych, a w niektórych przypadkach – początkiem rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej. Dlatego na pytanie „czy trzeba je leczyć?”, nie ma jednej odpowiedzi. Jeśli są jedynie defektem kosmetycznym, decyzja o usunięciu zależy głównie od pacjenta. Jednak, gdy pajączkom towarzyszą inne objawy, warto skonsultować się z flebologiem lub chirurgiem naczyniowym, aby wykluczyć głębsze zaburzenia krążenia.

Czym są pajączki naczyniowe i jak powstają?

Pajączki naczyniowe (teleangiektazje) to drobne, poszerzone naczynia żylne leżące płytko w skórze. Najczęściej mają średnicę <1 mm, tworzą czerwone, fioletowe lub niebieskawe „nitki” i zwykle nie są bolesne. Często współwystępują z żyłami siatkowatymi (reticular veins, 1–3 mm) oraz z żylakami, ale same w sobie nie są żylakami. Do ich powstawania przyczyniają się m.in. predyspozycje genetyczne, hormony (ciąża, estrogeny), wiek, przewlekłe stanie lub siedzenie, nadwaga, ekspozycja na słońce oraz przebyte urazy. U części osób pajączki mogą być wczesnym sygnałem przewlekłej niewydolności żylnej wynikającej z refluksu żylnego i przewlekłego wzrostu ciśnienia w układzie powierzchownym żył.

Czy pajączki wymagają leczenia?

Nie zawsze. Jeśli teleangiektazje nie dają objawów i nie towarzyszą im inne nieprawidłowości, leczenie ma charakter estetyczny i jest decyzją pacjenta. Wskazania do konsultacji medycznej pojawiają się, gdy towarzyszą im: uczucie ciężkości nóg, obrzęki, kurcze nocne, świąd/pieczenie skóry, poszerzone żyły siatkowate lub żylaki, albo gdy zmiany szybko narastają i nawracają. W takich sytuacjach warto wykluczyć chorobę żylną w szerszym ujęciu. Objawy alarmowe, jak nagły ból i obrzęk kończyny, ocieplenie, zaczerwienienie czy owrzodzenia, wymagają pilnej diagnostyki w kierunku zakrzepicy lub zaawansowanej niewydolności żylnej. 

Diagnostyka pajączków i konsultacja z lekarzem

Podstawą jest badanie fizykalne przez flebologa/chirurga naczyniowego. W wielu przypadkach (zwłaszcza przy objawach lub współistnieniu większych żył) zlecane jest USG Doppler żył kończyn dolnych, które ocenia drożność, kierunek przepływu oraz ewentualny refluks w układzie powierzchownym i głębokim. Badanie pomaga rozróżnić izolowane teleangiektazje od zmian wtórnych do niewydolności żylnej i zaplanować właściwą terapię (np. czy najpierw leczyć żyły źródłowe, a potem pajączki). USG Doppler jest też standardem przed zabiegami w obrębie żył i do monitorowania efektów leczenia.

Poradnia Chorób Naczyń (Bielsko-Biała, Skoczów)

Metody usuwania pajączków naczyniowych

Współczesna medycyna oferuje małoinwazyjne metody usuwania pajączków. Najczęściej stosuje się skleroterapię, polegającą na wstrzyknięciu do żył specjalnego preparatu powodującego ich obkurczenie i zanik, oraz laseroterapię, która wykorzystuje energię lasera do zamknięcia poszerzonych naczyń. Wybór właściwej metody zależy od rodzaju i lokalizacji zmian, a także od indywidualnych wskazań medycznych.

Skleroterapia

To najczęściej stosowana metoda w leczeniu pajączków i małych żył siatkowatych. Lekarz podaje do zmienionej żyły sklerozant (w płynie lub pianie), który drażni śródbłonek, powodując sklejenie ścian naczynia i jego zanik. Zwykle potrzeba serii zabiegów; po procedurze zaleca się kompresjoterapię. Przeciwwskazania obejmują m.in. aktywną zakrzepicę żylną, ciężką chorobę tętnic obwodowych, miejscowe infekcje, ciążę oraz uczulenie na lek. Typowe, przejściowe działania niepożądane to zasinienia, przebarwienia czy niewielkie stwardnienia w miejscu iniekcji. 

Laserowe zamykanie naczynek (laser przezskórny)

Lasery naczyniowe kierują energię świetlną pochłanianą przez hemoglobinę, co prowadzi do koagulacji i zamknięcia poszerzonego naczynia bez naruszania skóry. Urządzenia takie jak Cutera Excel V wykorzystują dwie długości fali (532 nm i 1064 nm) — krótsza fala celuje w bardzo powierzchowne, czerwone teleangiektazje, a dłuższa w głębsze, ciemniejsze naczynia. Zabieg jest małoinwazyjny, wymaga chłodzenia skóry i – podobnie jak skleroterapia – często serii sesji. Działania niepożądane obejmują krótkotrwały rumień, obrzęk, wybroczyny; rzadziej pęcherzyki lub przejściowe przebarwienia. Dobór parametrów i kwalifikacja zależą od fototypu skóry, głębokości i średnicy naczyń.

Czytaj także - Co warto wiedzieć o laserowym usuwaniu pajączków naczyniowych kończyn dolnych 

Którą metodę wybrać?

Jeśli pajączki są drobne i płytkie (cienkie, czerwone naczynka o średnicy <1 mm) – zwykle najlepsze efekty daje laser naczyniowy, który precyzyjnie zamyka powierzchowne teleangiektazje. Jeśli pajączki mają większą średnicę (1–3 mm) i odpowiadają tzw. żyłom siatkowatym – częściej stosuje się skleroterapię, polegającą na podaniu preparatu do wnętrza naczynia. W wielu przypadkach można ją połączyć z laseroterapią, aby uzyskać pełniejszy efekt estetyczny.

Jeśli USG Doppler wykazuje niewydolność żylną – konieczne jest najpierw leczenie żył źródłowych (np. odpiszczelowych lub perforatorów), a dopiero później usuwanie samych pajączków. Ostateczny wybór metody zależy od średnicy i głębokości naczyń, wyników badań obrazowych oraz oczekiwań pacjenta.