Profilaktyka zdrowia kobiet. Jak często wykonywać cytologię i USG?

W Polsce co roku diagnozuje się tysiące przypadków raka szyjki macicy, jajników i nowotworów piersi, z czego większość można by wykryć we wczesnym etapie rozwoju. Służą temu podstawowe badania obrazowe (USG i mammografia) oraz cytologiczne. Regularnie powtarzane, pozwalają na wykrycie zmian przedrakowych, zanim staną się one poważnym zagrożeniem.

Ponieważ temat profilaktyki jest niezwykle obszerny, w tym artykule skupimy się na dwóch podstawowych badaniach wykonywanych w gabinecie ginekologicznym: USG i cytologii. Dowiedz się, kiedy je wykonywać i jak przygotować się do wizyt w centrum medycznym. Zadbaj o swoje zdrowie!

Dlaczego badania ginekologiczne to podstawa profilaktyki zdrowotnej?

Każda kobieta po rozpoczęciu życia seksualnego powinna odwiedzać ginekologa co najmniej raz w roku na wizytę kontrolną, niezależnie od tego, czy występują jakiekolwiek niepokojące objawy. Rutynowa wizyta ginekologiczna wraz z pakietem podstawowych badań, takich jak cytologia i badanie ultrasonograficzne narządów rodnych i piersi (mammografia u kobiet po 50 r.ż.) stanowi fundament skutecznej profilaktyki nowotworów kobiecych. 

Badania pozwalają wykryć nieprawidłowości we wczesnym stadium, a nawet na długo przed pojawieniem się pierwszych objawów chorobowych. Cytologia, będąca podstawą profilaktyki, umożliwia wykrycie zmian przedrakowych szyjki macicy nawet na 10-15 lat przed rozwojem pełnoobjawowego nowotworu. 

Równie ważne w profilaktyce jest USG ginekologiczne, które pozwala wykryć zmiany w narządach rodnych. Badanie USG umożliwia wczesne wykrycie cyst jajnikowych, mięśniaków macicy, polipów endometrium czy innych nieprawidłowości strukturalnych, które mogłyby pozostać niezauważone przez długi czas. USG piersi z kolei pozwala na wykrycie guzków i zmian w tkance gruczołowej piersi, szczególnie u młodszych kobiet, gdzie mammografia nie jest jeszcze wskazana.

Badanie USG piersi powinno być wykonywane regularnie u wszystkich kobiet po 20. roku życia, najlepiej w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego. Po 40. roku życia warto połączyć USG z mammografią, tworząc kompleksowy system profilaktyki raka piersi. Nowoczesne aparaty, takie jak GE Versana Premier używany w centrum medycznym, zapewniają obrazy o wyjątkowej rozdzielczości, pozwalając wykryć nawet najmniejsze zmiany.

Cytologia – jak jedno badanie chroni przed rakiem szyjki macicy?

Cytologia pozostaje złotym standardem w profilaktyce raka szyjki macicy i stanowi podstawę każdego pakietu badań ginekologicznych. Pozwala na wykrycie zmian przedrakowych na wiele lat przed ich złośliwą transformacją. 

Klasyczna cytologia polega na pobraniu komórek do badania za pomocą szpatułki z szyjki macicy i kanału szyjkowego po uprzednim wprowadzeniu wziernika do pochwy. Pobrany materiał zostaje rozmazany na szkiełku mikroskopowym i utrwalony specjalnym płynem. Badanie nie powoduje bólu, ale sam moment wprowadzenia wziernika może powodować dyskomfort. 

Nowocześniejszą metodą diagnostyki raka szyjki macicy jest cytologia płynna LBC z HPV28, która znacznie poprawia jakość materiału biologicznego i zwiększa czułość badania, a dodatkowo pozwala również na jednoczesne wykonanie testu HPV z tego samego materiału, co czyni diagnostykę jeszcze bardziej precyzyjną i kompleksową.

Regularne badania cytologiczne u kobiet w wieku 25-65 lat należy wykonywać co 3 lata. Jeśli wynik cytologii wykaże nieprawidłowości, ginekolog może zalecić ponowne badanie w krótszym odstępie czasu lub skierować na dalszą diagnostykę. Wczesne wykrycie zmian pozwala na zastosowanie nieinwazyjnych metod leczenia, które całkowicie eliminują ryzyko rozwoju nowotworu.

USG piersi i ginekologiczne 

USG piersi i ginekologiczne stanowi nieodłączny element profilaktyki zdrowia każdej kobiety. Regularne badania USG pozwalają wykryć zmiany w narządach rodnych i piersiach we wczesnym stadium. 

USG ginekologiczne umożliwia ocenę stanu macicy, jajników i innych struktur miednicy małej, pozwalając na wczesne wykrycie cyst, mięśniaków czy innych nieprawidłowości. 

USG ginekologiczne może być przeprowadzane na 2 sposoby:

• Transabdominalnie (przez powłoki brzuszne) - wymaga wypełnionego pęcherza, głowica USG prowadzona jest po skórze brzucha z żelem.
• Transwaginalnie (dopochwowo) - bardziej precyzyjne badanie, w którym sonda wprowadzana jest do pochwy (z jednorazową osłonką i użyciem żelu).

USG piersi pozwala na wykrycie guzków i zmian w tkance gruczołowej piersi. Szczególnie u pacjentek obciążonych genetycznie lub mających w wywiadzie rodzinnym przypadki raka piersi, lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych np. mammografii. 

Przygotowanie do badań – co musisz wiedzieć przed wizytą?

Właściwe przygotowanie do badań ginekologicznych ma kluczowe znaczenie dla uzyskania wiarygodnych wyników diagnostycznych. 

Cytologia powinna być wykonywana między 10. a 20. dniem cyklu miesiączkowego, najlepiej w środkowej fazie cyklu, gdy ryzyko zakażeń jest najmniejsze. Przez 48 godzin przed badaniem należy unikać stosowania czopków dopochwowych, żeli i kremów, które mogłyby wpłynąć na jakość pobranego materiału. Przed wizytą w centrum medycznym warto przygotować listę aktualnie przyjmowanych leków oraz informacje o przebiegu ostatnich miesiączek. Ginekolog podczas konsultacji będzie potrzebował tych danych do prawidłowej interpretacji wyników badań. 

USG ginekologiczne najlepiej wykonywać przy pustym pęcherzu moczowym, chyba że lekarz zaleci inne przygotowanie. Badanie USG piersi powinno być wykonywane w pierwszej fazie cyklu, kiedy gruczoł piersiowy jest najmniej nabrzmiały i łatwiej wykryć ewentualne nieprawidłowości. 

Przed mammografią nie należy stosować dezodorantów ani kremów w okolicy piersi i pach, gdyż mogą one dawać artefakty na zdjęciach rentgenowskich i utrudniać prawidłową diagnostykę.

Kiedy wyniki badań wymagają dalszej diagnostyki?

Niepokojące wyniki badań profilaktycznych zawsze wymagają dalszej, pogłębionej diagnostyki pod okiem doświadczonego ginekologa. Nieprawidłowy wynik cytologii może wskazywać na obecność zmian zapalnych, infekcji HPV lub zmian przedrakowych wymagających dodatkowego monitorowania. W takich przypadkach lekarz może zalecić ponowne badanie w krótszym odstępie czasu lub wykonanie kolposkopii – szczegółowego badania szyjki macicy.

Podczas konsultacji ginekologicznej lekarz szczegółowo omawia z pacjentką znaczenie wykrytych nieprawidłowości i planuje dalszy tok postępowania. Nie odkładaj wizyt kontrolnych u ginekologa na później!

Poradnia Ginekologiczna