Urolog nie tylko po 60-tce. Kiedy warto wykonać diagnostykę prostaty?

Gruczoł krokowy, mimo niewielkich rozmiarów, pełni kluczową rolę w męskim układzie moczowo-płciowym, a jego choroby – takie jak łagodny przerost prostaty czy stany zapalne – mogą znacząco wpływać na jakość życia. Niestety wciąż wielu mężczyzn odkłada wizytę u urologa z powodu wstydu lub błędnego przekonania, że badania profilaktyczne są potrzebne dopiero po sześćdziesiątce. Tymczasem regularna diagnostyka prostaty pozwala nie tylko wcześnie wykryć łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH), ale również odróżnić go od chorób groźniejszych, w tym nowotworu prostaty. 

Prostata – dlaczego warto zadbać o profilaktykę już po 40. roku życia?

Prostata, czyli gruczoł krokowy, odpowiada m.in. za:

• produkcję wydzieliny, która wchodzi w skład nasienia; 
• kontrolę przepływu moczu – prostata otacza cewkę moczową tuż pod pęcherzem, a mięśnie gładkie w jej obrębie pomagają kontrolować wypływ moczu z pęcherza; 
• metaboliację testosterou, przekształcając go w aktywną formę – dihydrotestosteron (DHT), który jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania męskiego układu rozrodczego;
• produkcję enzymów, w tym PSA (antygen swoisty dla stercza), które uczestniczą w procesach fizjologicznych związanych z płynnością nasienia;
• ochronę przed infekcjami – wydzielina prostaty zawiera substancje o właściwościach antybakteryjnych, które chronią drogi moczowe przed patogenami;
• wsparcie funkcji seksualnych – uczestniczy w mechanizmie wytrysku poprzez rytmiczne skurcze podczas orgazmu, a także wpływa na jakość doznań seksualnych.

Z wiekiem prostata często się powiększa, co może prowadzić do problemów z oddawaniem moczu – jest to jedna z najczęstszych dolegliwości urologicznych u mężczyzn po 50. roku życia. Wraz z wiekiem rośnie również ryzyko wystąpienia problemów z prostatą – już po 40. roku życia zaleca się regularne badania profilaktyczne.

Prostata – objawy, które powinny skłonić do wizyty u urologa

Pierwsze sygnały związane z nieprawidłową pracą prostaty bywają subtelne i łatwe do zbagatelizowania. Najczęściej dotyczą problemów z oddawaniem moczu, które z czasem mogą się nasilać. Do objawów, które powinny skłonić do konsultacji urologicznej, należą m.in.:

• częste oddawanie moczu, także w nocy,
• uczucie parcia na pęcherz i trudności w rozpoczęciu mikcji,
• słabszy lub przerywany strumień moczu,
• wrażenie niepełnego opróżnienia pęcherza,
• pieczenie lub ból podczas oddawania moczu,
• obecność krwi w moczu lub nasieniu.

Takie symptomy mogą wskazywać zarówno na łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH), jak i poważniejsze choroby, w tym nowotwór gruczołu krokowego. Rak prostaty we wczesnym stadium często nie daje jednoznacznych objawów, dlatego regularne badanie prostaty – ma kluczowe znaczenie w diagnostyce. Warto pamiętać, że im szybciej wykryje się nieprawidłowości, tym większe są szanse na skuteczne leczenie i zachowanie dobrego komfortu życia.

Diagnostyka prostaty – jakie badania warto wykonać?

Diagnostyka prostaty obejmuje kilka etapów, które pozwalają ocenić zarówno jej wielkość, jak i ewentualne nieprawidłowości w strukturze gruczołu. 

Badanie palpacyjne per rectum

Pierwszym i podstawowym badaniem jest badanie prostaty per rectum (badanie palpacyjne przez odbytnicę). Urolog ocenia w ten sposób konsystencję gruczołu, jego kształt i obecność zmian wymagających dalszej kontroli.

Badanie PSA całkowitego

Drugim istotnym elementem diagnostyki jest oznaczenie poziomu PSA całkowitego (prostate-specific antigen) we krwi. Podwyższony wynik badania PSA może wskazywać na przerost prostaty, stan zapalny lub nowotwór gruczołu krokowego, ale nie zawsze jednoznacznie przesądza o chorobie – dlatego interpretacja należy do specjalisty.

Urolog

Badania obrazowe prostaty – USG i rezonans magnetyczny

W diagnostyce prostaty stosuje się także badania obrazowe – USG, a w razie potrzeby rezonans magnetyczny, który umożliwia dokładną ocenę zmian i wskazuje ewentualne miejsca wymagające pobrania materiału do analizy. Biopsja pozwala jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć nowotwór. Tak kompleksowa diagnostyka raka prostaty pozwala wykryć chorobę we wczesnym stadium, kiedy leczenie jest najbardziej skuteczne.

Poradni Urologiczna Bielsko-Biała i Skoczów

Czy każda zmiana w prostacie to nowotwór?

Wielu mężczyzn obawia się, że powiększenie prostaty czy niepokojące objawy ze strony układu moczowego od razu oznaczają nowotwór gruczołu krokowego. Warto jednak podkreślić, że istnieje szereg innych schorzeń tego narządu, które nie mają charakteru złośliwego. Najczęściej spotykanym problemem jest łagodny przerost prostaty (BPH), który związany jest ze starzeniem się organizmu i zmianami hormonalnymi. Objawia się głównie trudnościami w oddawaniu moczu, ale nie jest rakiem.

Innym częstym rozpoznaniem jest zapalenie prostaty, które może mieć charakter ostry lub przewlekły. Powoduje ból w okolicy krocza, pieczenie podczas mikcji, czasami także gorączkę i ogólne osłabienie. Stan zapalny nie jest nowotworem, ale wymaga właściwego leczenia, najczęściej farmakologicznego.

Zmiany w prostacie mogą mieć także postać torbieli, zwapnień lub przerzutów z innych narządów – dlatego właśnie tak ważna jest dokładna diagnostyka prostaty, obejmująca badanie palpacyjne per rectum, oznaczenie PSA całkowitego, badania obrazowe (np. USG, rezonans prostaty), a w razie potrzeby biopsję. To pozwala lekarzowi odróżnić łagodne choroby prostaty od nowotworu złośliwego i zaplanować odpowiednie leczenie.

Choroby prostaty – dlaczego wczesne wykrycie ma znaczenie?

Choroby prostaty często rozwijają się powoli i początkowo dają dyskretne objawy, takie jak częstsze oddawanie moczu czy słabszy strumień moczu. Wyraźnych objawów nie daje również rak prostaty, który jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u mężczyzn. Dlatego tak ważne są regularne badania prostaty. Wczesne wykrycie nieprawidłowości umożliwia szybkie wdrożenie diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Zlekceważenie pierwszych symptomów może prowadzić do poważniejszych problemów, a w przypadku raka prostaty – do późnego rozpoznania nowotworu, kiedy szanse na skuteczne leczenie są mniejsze.

Regularne kontrole u urologa to inwestycja w zdrowie i bezpieczeństwo – im wcześniej wykonane badania prostaty, tym większa szansa na wykrycie i skuteczne leczenie zarówno łagodnych zmian, jak i potencjalnego nowotworu gruczołu krokowego.