Męty w oku – błaha dolegliwość czy groźne schorzenie siatkówki?

Czym są męty w ciele szklistym i skąd się biorą?

Męty w oku (ang. floaters) to drobne, półprzezroczyste struktury unoszące się w ciele szklistym – czyli galaretowatej substancji wypełniającej wnętrze gałki ocznej, między soczewką a siatkówką oka. Choć mogą mieć różny kształt (punkciki, nitki, pajęczynki), większość osób zauważa je jako ruchome cienie przesuwające się w polu widzenia, zwłaszcza na jasnym tle (np. niebie, ekranie komputera, białej ścianie).

Z wiekiem ciało szkliste stopniowo się degeneruje: traci swoją zwartą strukturę, ulega upłynnieniu (tzw. syneresis), a włókna kolagenowe tworzą skupiska, które rzucają cień na siatkówkę. To właśnie te zmiany fizjologiczne są najczęstszą przyczyną powstawania mętów. Są one z reguły niegroźne i występują powszechnie po 40. roku życia, choć mogą pojawić się wcześniej, zwłaszcza u osób krótkowzrocznych.

Męty mogą również nasilić się po intensywnym wysiłku fizycznym, urazie oka, a także po przebytych operacjach wewnątrzgałkowych lub w stanach zapalnych narządu wzroku. U niektórych pacjentów dochodzi do tzw. tylnego odłączenia ciała szklistego – naturalnego procesu, w którym ciało szkliste oddziela się od siatkówki. To zjawisko często wiąże się z nagłym pojawieniem się licznych mętów i błysków świetlnych, co wymaga pilnej konsultacji okulistycznej, by wykluczyć groźniejsze powikłania, takie jak przedarcie lub odwarstwienie siatkówki.

Okulista Bielsko

Kiedy męty w oku są niegroźne, a kiedy powinny niepokoić?

W większości przypadków męty w polu widzenia to zjawisko fizjologiczne, które nie wymaga leczenia. Utrzymują się one przez lata, często bez większych zmian, a mózg z czasem uczy się je ignorować. Takie łagodne, przewlekłe męty zwykle nie towarzyszą innym objawom, nie przeszkadzają w widzeniu i nie zmieniają się nagle – są zatem uznawane za niegroźne.

Niepokojące są jednak sytuacje, w których:

• męty pojawiają się nagle i licznie, np. jako „deszcz czarnych kropek” lub „chmura sadzy”,
• towarzyszą im błyski świetlne (zwłaszcza w ciemności) – mogą świadczyć o pociąganiu siatkówki przez ciało szkliste,
• dochodzi do częściowego ubytku pola widzenia, jakby zasłony, cienia czy firanki opadającej z góry lub z boku – może to być objaw odwarstwienia siatkówki,
• występuje ból oka lub silne pogorszenie ostrości widzenia,
• męty pojawiły się po urazie głowy lub oka.

Takie objawy mogą świadczyć o poważniejszych problemach okulistycznych, takich jak:

• przedarcie lub odwarstwienie siatkówki – wymagające pilnej interwencji,
• krwotok do ciała szklistego, np. przy retinopatii cukrzycowej,
• zapalenie wnętrza gałki ocznej (endophthalmitis),
• ciała obce w oku.

W każdej sytuacji, gdy zmiany w polu widzenia pojawiają się nagle, są intensywne, narastają lub budzą niepokój – należy jak najszybciej udać się do okulisty. Wczesna diagnostyka jest kluczowa dla zachowania dobrego widzenia i zapobiegania powikłaniom.

Centrum Leczenia Chorób Siatkówki

Jak wygląda diagnostyka mętów w oku?

Pojawienie się mętów w polu widzenia, zwłaszcza nagłe lub w towarzystwie innych objawów (jak błyski czy pogorszenie widzenia), powinno skłonić do pilnej konsultacji okulistycznej. Podstawą diagnostyki jest dokładne badanie okulistyczne, które pozwala ocenić, czy męty są zjawiskiem fizjologicznym, czy objawem poważniejszego schorzenia.

Najważniejsze elementy diagnostyki to:

• Wywiad z pacjentem – lekarz zapyta o charakter mętów, czas ich wystąpienia, towarzyszące objawy, przebyte urazy, choroby przewlekłe (np. cukrzyca), operacje okulistyczne.
• Badanie ostrości wzroku i pola widzenia – w celu wykrycia ewentualnych ubytków lub zaburzeń widzenia.
• Badanie w lampie szczelinowej (biomikroskopia) – pozwala ocenić przedni odcinek oka oraz ciało szkliste i siatkówkę.
• Rozszerzenie źrenic i ocena dna oka (oftalmoskopia pośrednia) – to kluczowe badanie umożliwiające dokładną ocenę siatkówki, obecność przedarć, odwarstwienia czy zmian zwyrodnieniowych. Wykonywane jest po podaniu kropli rozszerzających źrenice.
• USG gałki ocznej – szczególnie przydatne, gdy dokładna ocena siatkówki jest niemożliwa (np. z powodu krwotoku do ciała szklistego lub zaćmy). Ultrasonografia umożliwia wykrycie patologii, takich jak odwarstwienie siatkówki, ciała obce, nowotwory wewnątrzgałkowe czy gęste męty szklistkowe.

Czy męty w oku można leczyć? Metody leczenia w okulistyce

W większości przypadków męty w polu widzenia nie wymagają leczenia, zwłaszcza jeśli są nieliczne, nie towarzyszą im inne objawy (np. błyski, pogorszenie ostrości wzroku) i nie wpływają istotnie na jakość życia pacjenta. Takie zmiany mają charakter fizjologiczny, związany z naturalnym starzeniem się ciała szklistego i nie stanowią zagrożenia dla siatkówki ani wzroku.

Jeśli jednak męty pojawiają się nagle, są liczne, przesuwają się w polu widzenia i znacząco przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu, konieczna jest konsultacja okulistyczna. W takich sytuacjach lekarz może rozważyć różne formy postępowania terapeutycznego, w zależności od przyczyny i nasilenia objawów.

Dostępne opcje leczenia chirurgicznego męt obejmują:

• Witreolizę laserową – jest to procedura polegająca na rozbijaniu wybranych mętów za pomocą lasera YAG. Może być skuteczna u niektórych pacjentów, ale nie jest pozbawiona ryzyka (np. wzrost ciśnienia śródgałkowego, uszkodzenie siatkówki) i nie zawsze przynosi oczekiwaną poprawę.
• Witrektomię – czyli chirurgiczne usunięcie ciała szklistego, wykonywane tylko w ciężkich, wyjątkowych przypadkach, gdy męty są bardzo gęste, przewlekłe i znacznie obniżają komfort widzenia. Ze względu na inwazyjność i ryzyko powikłań (np. odwarstwienie siatkówki, zaćma), zabieg ten zarezerwowany jest dla najbardziej zaawansowanych przypadków.

Okulistyka w Centrum Lekarskim ALFA